Corpus Hermeticum

Ze wstępu

„Zamieszczone poniżej 17 traktatów tworzy zbiór tekstów hermetycznych znany współcześnie jako Corpus Hermeticum. Na przestrzeni ostatnich kilku wieków nie ma jednak jednogłośnej zgody co do liczby, podziału ani kolejności tych traktatów. Po raz pierwszy pojawiły się one i zostały w Europie i zostały przetłumaczone w XV w. przez Marcilio Ficino, który zresztą cały zbiór nazwał od traktatu pierwszego – Pimander (nazwa ta przylgnęła to tej kolekcji aż do XIX w.). Jak na ironię losu, według Waltera Scotta autorzy traktatów II – XVIII zdali się nie mieć pojęcia ani o I traktacie C.H., ani też w ogóle o postaci Poimandresa.

Wracając jednak do ilości traktatów – pech chciał, że w ręce Ficino dostała się kolekcja (tzw. Manuskrypt A), która zawierała jedynie pierwszych 14 traktatów. Z redagowanych przez Arthura D. Nocka 28 manuskryptów, 15 zawierało 14 lub mniej traktatów.3 W pozostałych wydaniach, ostatnich kilka traktatów było łączonych lub dzielonych w różny sposób. Ponadto mamy wydanie Patrizi, który z iście reformatorskim zapędem przearanżował cały zbiór, dodając nowe fragmenty, oraz wersję Francois de Foix de Candale, który wstawił jako XV traktat fragment kolekcji Stobajosa, dzięki czemu do dziś mamy lukę pomiędzy XIV i XVI traktatem dla zachowania ciągłości tradycji numeracyjnej.

Powszechnym wśród badaczy jest przekonanie, że XIV pierwszych traktatów zostało zebranych w jedną kolekcję poprzez bizantyjskiego uczonego, Michała Psellosa lub kogoś jemu współczesnemu. Zastanawiający jest fakt, że zawierają one o wiele mniej wzmianek o tematach nawiązujących do tzw. „hermetyzmu praktycznego” (tudzież „popularnego”) – czyli np. astrologii, magii czy alchemii, niż pozostałe trzy traktaty oraz wliczany również to kolekcji łaciński Asklepios. Dodając do tego komentarz Psellosa określający Hermesa jako maga (a dokładniej „goetę” – gr. goēs), nie trudno dziwić się domniemaniu Copenhavera, że wprowadzony przez Festugière’a podział hermetyzmu na „teoretyczny” i „praktyczny” może być sztuczny i że zainicjowany został w XI w. przez bizantyjskie środowisko filozoficzne.”